Φλισκούνι – Το πορτρέτο μιας παρεξηγημένης θεραπευτικής δράσης
EY ZHN2023-03-24T14:54:00+02:00Φλισκούνι – Το πορτρέτο μιας παρεξηγημένης θεραπευτικής δράσης
Το φλισκούνι (Μέντα η πουλέγιος), γνωστό στην αρχαία Ελλάδα με την ονομασία βλήχων αλλά και γλήχων, και άλλες κοινές ονομασίες βληχώνι, φλεσκούνι ή βληχούνι, ανήκει στο γένος της μέντας και στην οικογένεια των χειλανθών.
Το φυτό κατατάσσεται επισήμως ως τοξικό σε όλα του τα μέρη. Η τοξικότητά του αποδίδεται στην πουλεγόνη. Η συγκεκριμένη δραστική ουσία είναι μονοκυκλικό μονοτερπενοειδές, με έντονη μυρωδιά μέντας και καμφοράς. Έχει διαπιστωθεί ότι όταν το αποξηραμένο φλισκούνι διαλυθεί σε νερό ή αλκοόλη έχει ελάχιστη περιεκτικότητα σε πουλεγόνη και δεν εμφανίζει καμία τοξική δράση.
Το φλισκούνι ως θεραπευτικό βότανο
Το φλισκούνι το εκτιμούσαν για τη δράση του από την αρχαιότητα. Ήδη ο Αριστοφάνης το αναφέρει ως αμβλωτικό. Ο Πλίνιος το θεωρούσε πιο πολύτιμο και από το τριαντάφυλλο. Το φλισκούνι έχει πολλές ιδιότητες και αντίστοιχα χρησιμοποιείται σε πολλές παθήσεις: ως εμμηναγωγό, ως βότανο που προκαλεί τις ωδίνες, ως τονωτικό, χωνευτικό ή αντισηπτικό.
Μέχρι τον 16ο αιώνα το χρησιμοποιούσαν ευρέως. Η Hildegard von Bingen αποδίδει στο φλισκούνι 15 διαφορετικές θεραπευτικές δράσεις. Το πιο γνωστό φάρμακό της το οποίο περιέχει φλισκούνι είναι το μείγμα βοτάνων Sclarea, με εξαιρετικά αποτελέσματα για παθήσεις του στομάχου.
Από τα κείμενα Physica και Causae et Curae της Hildegard von Bingen προκύπτει ότι το φλισκούνι έχει αντισηπτικές ιδιότητες αλλά και ιδιότητες που ρυθμίζουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Στη Νότια Αμερική, χρησιμοποιούν το Poleo, συγγενικό είδος, για διάφορους σκοπούς: για τη συντήρηση τροφίμων ή για τη θεραπεία της φυματίωσης. Η πουλεγόνη είναι γνωστή στην περιοχή. Μόνο που την τοξική του ιδιότητα τη χρησιμοποιούν αντίστροφα, ως βακτηριοκτόνα και ιοστατική. Το φυτό χρησιμοποιείται επίσης ως αντιφλεγμονώδες.
Νεότερα δεδομένα για το φλισκούνι
Με βάση αυτά τα δεδομένα, η ερευνητική ομάδα της Ratioars μελέτησε τη δράση του αιθέριου έλαιου από μια εντελώς διαφορετική σκοπιά: τη μείωση αντισωμάτων. Παρατηρήθηκε ότι άνθρωποι με αυτοάνοσα προβλήματα εμφάνιζαν πίνοντας απλό αφέψημα από φλισκούνι μια αξιοσημείωτη μείωση των αντισωμάτων.
Ένα ακόμη δεδομένο, στο οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή, είναι ότι η συγκέντρωση της πουλεγόνης μειώνεται αισθητά κατά τη διαδικασία αποξήρανσης του βοτάνου. Έτσι, το ξερό «φάρμακο» εμφανίζει εντελώς διαφορετικές αναλογίες δραστικών ουσιών απ’ ό,τι το φρέσκο. Επίσης, όταν το βότανο συλλέγεται κατά τη «βαλσαμική» φάση της σελήνης παρουσιάζει μεγάλη περιεκτικότητα σε πουλεγόνη. Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται, ιδανικά, λίγο μετά τη φάση αυτή. Τότε, η δράση των ουσιών του είναι η μεγαλύτερη. Το μέλι από το νέκταρ του φυτού περιέχει πουλεγόνη, αλλά σε μικρή ποσότητα, κι έτσι δεν έχει τοξική δράση.
Η ιδιότητά του να περιορίζει τα αντισώματα βασίζεται σε μία δράση μείωσης του ορίου ανοχής του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρόκειται για μια απλή μείωση των αντισωμάτων, αλλά ότι αντισταθμίζεται η αιτία της υπερπαραγωγής αντισωμάτων. Η λήψη του σε ρευματικά αυτοάνοσα, στη νόσο του Κρον και στην ελκώδη κολίτιδα έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική. Όπως πάντα στη βοτανοθεραπεία, ως κρίσιμος παράγοντας δεν λειτουργεί κάποιο μεμονωμένο συστατικό, αλλά η δράση οφείλεται στον συνδυασμό δραστικών ουσιών.
Alessandro Rochira
• Χημικός στο Πανεπιστήμιο ETHZ της Ζυρίχης
• Ηλ. Μηχανικός στο Πανεπιστήμιο Parma της Ιταλίας
• Heilpraktiker (Ολιστικός Θεραπευτής) • Συγγραφέας